María Ruído analiza as políticas da memoria en 'Plan Rosebud'
"Por que tanto balbordo por unha lei de mínimos?", di María Ruido (Ourense, 1967), a propósito da Lei da Memoria. As catro horas que dura o proxecto videográfico Plan Rosebud, onte e hoxe no Centro Galego de Arte Contemporánea de Santiago, apelan de partida á zorra do Citizen Kane: o pasado non vivido é un pasado que se furta, pero pode estar gravado.
Tras dous anos de rodaxe, ducias de entrevistas e investigación en filmotecas e arquivos (da BBC á TVG, de fondos privados ao Imperial World Museum), a artista ourensá, en Barcelona desde o 2000, partiu a peza en dúas. A xénese do proxecto, estreada onte, é un traballo comparativo entre políticas de memoria entre Galicia, España e o resto de Europa. No seu ensaio en formato documental non hai tese. "Non é un documental historiográfico, non contamos a guerra nin a posguerra. Relátase o presente dos lugares da guerra e da memoria, como se cousificou a memoria e se construíron espazos turísticos".
Grande parte da película transcorre entre Londres -Gran Bretaña conserva 5 de máis de 300 campos de prisioneiros- e Galicia. De San Simón e o estatismo funerario de Normandía ao Valle de los Caídos, onde se entrevistou con xente da Fundación Franco. Aquí empézase a intercalar a reflexión sobre a imaxe,
Ao final hai dúbidas: "Nós partiamos da base de que as políticas da memoria nun estado coma o inglés, cun pasado democrático desenvolvido, serían extremadamente distintas ás do español, pero non o son tanto. Ao final, toda políticade memoria é unha política institucional". O que se lle foi ripando á cultura popular ocupa a reflexión da segunda parte que hoxe se proxecta no CGAC. "Tratamos de poñer en relación o traballo dos movementos sociais coas narrativas mediáticas habituais da Transición. Por iso quixemos evitar, na medida do posible, que saíra a narración dos políticos".
Por entre os exemplos escollidos de cine militante, ningún relato hexemónico. Do lugués Carlos Varela, fundador en 1976 da sociedade Nós, Cinematográfica Galega, a Cecilia Bartolomé -autora nos 69 da censurada Margarita y el lobo-, o cine de clase catalá ou as inglesas Nightcleaners. Imaxes de conflitos á marxe do consenso mediático. "As políticas da memoria son recordo e esquecemento", di Ruido. "E ten que haber escollas máis heteroxéneas".
O seminario Documentalidades, dirixido por Ruido, inclúe tamén a presentación dun libro sobre políticas da memoria e mesas redondas con especialistas como Teresa Vilarós, Carme Molinero ou expertos do thatcherismo como Frigga Haug.